Faydalı Bilgiler
Artan Yem
Maliyetleri İle Yemden Yararlanım Fırsatları
Süt rasyonlarında yem
maliyetleri, şüphesiz süt üretimi ile ilgili tek ve en büyük gideri
oluşturmaktadır. Genelde, ortalama üretim maliyetlerinin %50’sinden fazlasını
oluştururlar. Yemden yararlanım, göreceli karlılık açısından kriter sürüleri
için kullanılmaktadır.
Yemden yararlanma, kuru madde tüketiminin birim başına üretilen süt olarak
tanımlanabilir. Bazı programlarda bu hesaplama sütün katı içeriği ile
doğrulanabilir. Eğer bu hesaplamayı kullanıyorsanız sürü veya grubun kuru madde
alınımını bilmek önemlidir.
Sığır ve kümes hayvanları sektöründe meslektaşlarımız bir kıyaslama aracı
olarak, yemden yararlanım hesaplamalarını başarıyla kullanmaktadır. Son
zamanlarda, bilim adamları süt işletmelerinde yemden yararlanımın ölçülmesi ve
değerlendirilmesini farklı açıdan ele almışlardır. Gözlenen düşük süt fiyatları
yüksek yem maliyetleri ile birçok geleneksel süt uygulamaları yapan üreticiler
yem verimliliğini artırmak için yollar aramaktadır.
Daha verimli
olabilmenin faydaları nelerdir?
Bunlardan biri ineğin besin
gereksinimlerine yakın miktarda besleyerek, birim başına üretilen süt düşük
maliyetli olacaktır. Başka bir yararı da, aşırı besin atılımını azaltacaktır.
Yararlanım, artan süt üretimiyle artabilir veya süt içinde bulunan daha fazla
katı madde yararlanımınızı artıracaktır. Üretim geliştirmeleri, yem katkı
maddeleri ve beslenmenin düzenlenmesi gibi durumlar, günlük sütün 3 kat
artışını, yağ verimini artışını gerçekleştirecektir. Yem kalitesini artırmakta
verimliliğe etkili olabilir. İnekleri gruplandırma ve kendi besin
gereksinimlerine yakın besleme yapmak, verim artışı ile sonuçlanacaktır.
Yemden
yararlanımı etkileyen faktörler
Günlük süt miktarı, yaş, büyüme,
vücut kondisyon skoru değişimleri, yürüme mesafesi, vücut ağırlığı, kaba yem
kalitesi, yem katkı maddeleri ve çevresel faktörler yemden yararlanım
değerlerini etkilemektedir. Sürüyü veya inek grubunu izlerken grubun bileşimi
bir etki oluşturabilir. 1 numaralı tablo farklı gruplardaki veya farklı üretim
periyotlarındaki ineklerin yemden yararlanım hedefiyle ilgili bir listeyi
oluşturur.
Tablo 1
Grup |
Günlük Süt miktarı |
Yemden yararlanım (kg süt / kg kuru madde
alınımı) |
Bir gruptaki tüm inekler |
150’den 225’e |
1.4’den 1.6’a |
1. laktasyon |
<90 |
1.5’den 1.6’a |
1. laktasyon |
>200 |
1.2’den 1.3’e |
2. + Laktasyon |
< 90 |
1.6’dan 1.8’e |
2.+ Laktasyon |
>200 |
1.3’den 1.2’e |
Problemli sürüler |
150’den 200’e |
<1.3 |
Lutein’den gelen değişiklik
Yemden yararlanımın 1,7’den büyük
olduğunda mükemmel bir geri dönüşüm olacağı, fakat yemden yararlanım 1,3’den
düşük ise bir şeylerin yanlış olduğu düşünülür. Yemden yararlanım değeri 2.0 ‘a
yaklaştığında bu değeri sağlama almak için vücut kondisyon miktarında aşırı
kaybetme olmadığını gözlemlemek önemlidir. Özellikle, yüksek süt üretimini
desteklemek için inekler vücut rezervlerini tercih etmesi, yüksek yemden
yararlanma değerlerinin bir işareti olabilir. Düşük yemden yararlanım; günlük
süt artışı, ortalama kaba yem miktarı, NDF, vücut kondisyon kazancı, rumen
asidozu, gebelik durumu ve aşırı yürüme ile ilişkilidir. Ayrıca yemden
yararlanım soğuk havalarda sıcak havalara oranla daha yüksektir. Artan yemden
yararlanım yüksek süt verimiyle, düşük günlük süt ile, vücut kondisyon kaybıyla,
sığırda artan yaş ile, kaliteli kaba yem ile, geliştirilmiş yem sindirimiyle,
geliştirilmiş fermentasyon ile, rasyonda tampon maddeler kullanımıyla, rumen
modülatörleri ve daha yüksek genetik özellikler ile ilişkilidir.
Yemden
yararlanımı artırmak için kullanılacak yöntemler aşağıdadır;
Ortalama günlük süt miktarını
azaltmak için ıslah programı yönetilmeli.
Kaba yem sindirimini iyileştirmek için düzgün dengeli rasyon sağlanmalı.
NDF sindirimi geliştirilmeli.
Uygun etkili lif sağlanmalı.
Rumen fermentasyonunu uyarmalı.
Rasyon ayırmasını en aza indirmek gerekli.
Yem katkı maddelerinden yararlanılmalı. ( yani; rumen tamponları, fiber
çürütücüler, silaj inokulantlar)
Aşırı sıcakların etkisini en aza indirilmeli. ( Soğuk veya sıcaklık stresi)
İnek stresinin en aza indirilmeli.
Fresh ve son evredeki inekleri yakından izlenmeli.
Yemden
Yararlanımı Artırmak
ANC, çiftlikte optimum rasyon
formülasyonu ile yemden yararlanımı artırmak için sürü yönetim programları,
ekonomik yem katkısı gibi bir dizi etkili stratejilere sahiptir. Yem katkı
maddelerinin, yemden yararlanımı artırması için aşağıdaki özelliklere sahip
olması gerekmektedir;
Rumen pH’sını düzenlemeli (SARA önlemek için).
Metabolik hastalığa yakalanma riski azaltılmalı.
Ruminal enerji kullanım verimliliğini artırmalı.
Rumen azot (N) kullanım verimliliğini artırılmalı.
Rumen organik madde ve lif sindirimini artırılmalı.
İmmün yanıtı geliştirilir.
Rumen Asidozu
Saha tahmin raporlarına göre eğer
sub-akut rumen asidozu (SARA) inekte yaşanıyorsa yemden yararlanım 0,1 ünite
düşebilir. Etkili bir rumen tamponuyla besleme yapmak rumen pH’ını optimum
aralığını korumak için yardımcı olacaktır ve dolayısla optimize besini süt
üretimini desteklemek için tedarik ederek yemden yararlanımını artırır.
Lif sindirimi
Eğer kaba yem NDF oranı
sindirilebilirliği %1 oranında artarsa ( daha fazla sindirilebilirlik) süt
verimi 0,25 kg artar ve kuru madde alınımı 0.1 oranında artar. ANC’nin yeni
ürünü olan Amaferm, rumende lif sindirimini artıran, bir yem katkı maddesidir.
Ot silajında lif sindirilebilirliğini % 30 oranında artırdığı yoksul ve yüksek
kaliteli silajlarda bugüne kadar yapılan denemelerde kaydedilmiştir. Bu durum
süt, et veriminde ve yemden yararlanımda da artışa yol açar.
ÇAYIR-MERA VE
MİNERAL İLİŞKİSİ
Otlama mevsiminin başında, taze
otlarla beslenen sığırlarda mineral eksikliği riski göz önüne alınmalıdır. Bu
tür eksiklik görülen süt ineği, sığır, kurudaki inek ve genç dana-düveler
çayırlarda küçük konsantrelerle beslenirler.
Rasyondaki mikro-mineraller sığır
ve süt sığırlarının vücutlarındaki çeşitli işlevleri yerine getirmek içindir:
enzimler, hormonlar, doku gelişimi, bağışıklık vb. Mikro-minerallerin eksikliği,
çiftlikte sağlık problemlerine, meme rahatsızlıkları, pençe ve bacak sorunları,
doğurganlık bozuklukları, deri parazitleri, yeni doğan buzağılarda zayıflık gibi
problemlere yol açar. Aşağıdaki tablo çeşitli mikro-minerallerin eksikliğinde
meydana gelebilecek rahatsızlıkları göstermektedir.
Tablo 1. Hayvanlarda
bazı mikro elementlerin işlevleri
Mikro-Element |
Vücuttaki İşlevi |
Eksikliği durumunda |
İyot (I) |
Bazal metabolizmanın temeli olan T3 ve T4
hormonlarının oluşumu için gereklidir |
Buzağılarda neonatal solunum zorlukları,
genç hayvanlarda yetersiz organ gelişim |
Kobalt (Co) |
Rumenin lif yapısını gelistirir sindirimi
sağlayan bakteriler için gereklidir. Karaciğerde glikoz üretimi
için gerekli olan rumende B12 vitamini formasyonu için esas
elementtir. |
- Kuru madde alımında azalma,- Süt
üretiminde, gelişimde ve karaciğerde enerji üretimi azalmasına
bağlı olarak bağışıklıkta azalma,- Allotriopathy (hastalığa
yenik düşme) ,toprak yeme,- Cansız tüy |
Bakır (Cu) |
250 enzim sisteminde temel elementtir
(doku gelişimi, bağışıklık, döl verimi). |
-Tüy ve gözlerde renksizlik- Bağışıklık ve
döl tutmada azalma |
Mangan (Mn) |
Kemik gelişimi, sex hormonları, enerji
metabolizması, ve bağışıklık için temel elementtir. |
- İskelette anormallikler- Bağışıklık ve
döl tutmada azalma |
Çinko (Zn) |
Metabolik, immunolojik (antioksidant) ve
hormonal bütüproseslerde rol oynar |
- Bağışıklık ve döl tutmada azalma- Pul
pul olan deri,- Kesilme sırasında aşırı kanama |
Selenyum (Se) |
Bağışıklık için çok önemlidir (antioksidant,
ör:GSHpx) |
Bağışıklık ve döl tutmada azalma |
|
Son 10 yılda süt sığırı ve
sığırlarda yoğun üretim artmıştır. Bu, kuru maddeye kg başına daha fazla
mikro-element, mineral ve vitaminler verilmesi gerektiği anlamına gelir. Yıllar
içinde toprak ve çimlerdeki mikro-mineral içeriği azalmıştır. Sonuç olarak
çayırlardaki mikro-elementler azalır dolayısı ile hayvan vücuduna alınması
gereken miktar azalır.
Ayrıca, taze çimenler barsakta
mikro-minerallerin emilimini azaltarak sulu dışkının artmasına neden olur.
Hayvanların rasyonlarında yeterli Cu(Bakır) olsa da Fe(Demir)’den zengin
çayır-mera otları ile beslenmeleri hayvanların Karaciğerlerindeki Cu depolarının
tükenmesine ile sonuçlanır. Bu durum genelde demir bakımından zengin
topraklardaki kısa boylu otların bulunduğu yerlerde hayvanların ot ile beraber
bu toprağı yemesi ile meydana gelir. Bu şartlarda tercihan şelat formda ilave
Bakır(Cu), Çinko(Zn) ve Mangan(Mn) ilavesi hayvanlara sağlanmalıdır. Şelat
mineraller Fe içeriği hesaba katılmaksızın sindirim kanalından her zaman
emilirler.Diyette mikro-element eksikliğinin yanı sıra mineraller arasındaki
antogonist (zıt etki) mekanizmadan dolayı hayvan sıkıntı çeker. Bunun zıt ekinin
en bilinen örneği demir ile mikro minerallerden bakır, çinko ve manganez
arasındaki ilişkidir. Kuru maddede kg başına 250 mg veya daha fazla düzeyde Fe
bulunması Cu, Zn ve Mn emilimini azaltır.
Süt ve besi sığırları yukarıda
anlatıldığı gibi ekstra mineral ve mikro elementleri almalıdırlar. Mineral
kovaları ekstra minerallerin sağlanması için en iyi yoldur. Çünkü kullanımları
kolay olup tüm hava şartlarına karşı dayanıklılıkları ile hayvanların kendi
ihtiyaçlarını özgürce karşılamalarına izin verir.
|